9. Παλαιομάνινα- Εκκλησίες

Ο Αγιος Νικόλαος , ξωκκλήσι ορόσημο στα σύνορα του χωριού με τη Ρίγανη, σε ένα από τα πιο ψηλά σημεία με πανοραμική θέα.

Οι κάτοικοι του χωριού, παιδιά και ενήλικες συμμετέχουν στο χτίσιμο της νέας εκκλησίας "Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης" (δεκαετία του 50). Δεξιά διακρίνεται τμήμα της παλιάς εκκλησίας η οποία γκρεμίστηκε για να χτισθεί ο νέος ναός. Κατά την εσκαφή ανακαλύφθηκαν αντικείμενα της γεωμετρικής περιόδου που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αγρινίου.

Ο Αγιος Γεράσιμος , το νεότερο από τα ξωκκλήσια του χωριού , κτισμένο στο χώρο του κοιμητηρίου.




Το ξωκκλήσι της "Αγίας Παρασκευής". Λέγεται ότι κτίστηκε στη θέση όπου υπήρχε παλιά εκκλησία (προαγιασμένα) μετά από όνειρο που είδε ο ιδιοκτήτης του οικοπέδου. Η Αγία Παρασκευή θεωρείται προστάτης-Αγία των απανταχού Αρμάνων-Ριμένων. Σύμφωνα με τον Ν. Μέρτζο πήρε τη θέση της θεάς Αφροδίτης καθώς Veneri στην αρωμανική που σημαίνει Παρασκευή προέρχεται από το τη λέξη Venus=Αφροδίτη

Άποψη από το ξωκκλήσι της "Αγίας Παρασκευής"









Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής πριν την ανακαίνισή του. Ήταν το εκκλησάκι της Ευνίκης με τα βασιλικά και τις γαρυφαλιές απλό και λιτό αλλά σημείο αναφοράς για τους Παλαιομανιώτες κάθε καλοκαίρι.



Αναφορά στο τραγικό συμβάν που έλαβε χώρα το 1936 στο ξωκλήσσι του "Αγίου Γεωργίου".








Το ανατολικό τμήμα της εκκλησίας του "Αγίου Γεωργίου" με το χαρακτηριστικό κυπαρίσσι στη σκεπή, του οποίου δεν φαίνεται το ριζικό σύστημα

Λεπτομέρεια από μνήμα στο παλιό νεκροταφείο του χωριού

Το ξωκλήσσι του "Αγίου Γεωργίου" ΄το οποίο ήταν και το παλιό νεκροταφείο του χωριού (δίπλα στο ποτάμι). Είναι χτισμένο σε ένα παράξενο ύψωμα (γήλοφος) παραποτάμια, στο μέσο μιας πεδιάδας στα ανατολικά του χωριού.

Ο Ιερός Ναός των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης πολιούχων του χωριού












ΕΡΕΙΠΩΜΕΝΕΣ   ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ

Παλαιοκκλήσι στη θέση «Παλαιοκλήσσι» ή «Μπισέρκα ατσα ασπάρτα» .

Πρόκειται για ερειπωμένο χριστιανικό ναό στους πρόποδες χαμηλού εξάρματος και απέχει γύρω στα 3,7 χλμ σε ευθεία γραμμή από το κέντρο του οικισμού και κατεύθυνση προς τη Δ. Ο ναός, μικρών διαστάσεων, είναι πολύ κατεστραμμένος. Ήταν δρομικός, μονόχωρος με τρίπλευρη αψίδα στο ιερό. 

            Επειδή δεν ήταν γνωστό στους κατοίκους της Παλαιομάνινας, πού ήταν αφιερωμένος ο ναός, θεωρώ ότι είχε ήδη ερειπωθεί πριν την εγκατάσταση στα μέσα του 19^ου των λατινόφωνων ελληνικών οικογενειών. Ο κάτοικοι φέρουν γενικευτικά την ονομασία Βλάχοι και οι απόγονοι τους αποτελούν τη σημερινή Παλαιομάνινα. Κατά την λατινόφωνη διάλεκτο που διατηρείται ακμαία στην περιοχή το τοπωνύμιο είναι «Μπισέρκα ατσα ασπάρτα».

Προφήτης Ηλίας 

Βρίσκεται σε ιδιόκτητο οικόποεδο νοτιοανατολικά του σημερινιού οικισμού. Πρόκειται για μικρό εκκλησάκι μάλλον μονόχωρος κρυμμένος από την πυκνή βλάστηση γνωστό όμως στους παλαιότερους κατοίκους του χωριού ως "Προφήτης Ηλίας"

Παλαιοκκλήσι στη θέση Μίλα .

 Πρόκειται για ερειπωμένο ναό και βρίσκεται στη θέση με το τοπωνύμιο «Μίλα», στα όρια των σημερινών οικισμών Παλαιομάνινα  και Πενταλόφου. Πρόκειται για μονόχωρο δρομικό ναό μεσαίων διαστάσεων με ημικυκλική αψίδα και 2 κόγχες εκατέρωθεν της αψίδας εσωτερικά του ναού.  Η αψίδα έχει παράθυρο μικρών διαστάσεων. Είναι κτισμένος με αργούς και αδρά επεξεργασμένους ασβεστόλιθους και άφθονο ασβεστοκονίαμα. Στις γωνίες υπάρχουν καλύτερα λαξευμένοι γωνιόλιθοι.

Ο οικισμός «Μίλα» αναφέρεται στα πληθυσμιακά - φορολογικά κατάστιχα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας για το σαντζάκι του Καρλέλι, ήδη από το 1562 με 22 οικογένειες (Μ. Κiel). Έπειτα ο πληθυσμός μειώνεται με 4 οικογένειες το 1642, το 1650, το 1684 και 1 οικογένεια το 1732. Στην απογραφή του 1815 δεν εμφανίζεται. Πιθανότατα μεταξύ του 1732 και του 1815, ο οικισμός να ερημώνεται πλήρως και τότε πρέπει να θεωρηθεί ότι εγκαταλείπεται και ο ναός.    

Πιθανότατα ο ερειπωμένος ναός να αποτελούσε τον κύριο ναό του οικισμού, σε αντίθεση με τον κοιμητηριακό ναό, που βρισκόταν 1,2 χλμ. προς τα Δ. Εκεί βρίσκεται ένα σύγχρονο μονύδριο της Παναγίας της Φανερωμένης, που ανακαινίστηκε σχετικά πρόσφατα από τον σημερινό εφημέριο της Πενταλόφου, Άγγελο Μπεκιάρη που ανέφερε ότι εξωτερικά του μοναστηριού κατά καιρούς έχουν εμφανισθεί τάφοι και εξέφρασε την πεποίθηση ότι εκεί θα ήταν τα κατάλοιπα του νεκροταφείο του οικισμού Μίλα, πράγμα καθόλου απίθανο.